Had umur 16: Antara perlindungan dan kebebasan digital

CADANGAN Kerajaan MADANI untuk menetapkan 𝗵𝗮𝗱 𝘂𝗺𝘂𝗿 𝗺𝗶𝗻𝗶𝗺𝘂𝗺 𝟭𝟲 𝘁𝗮𝗵𝘂𝗻 𝗯𝗮𝗴𝗶 𝗽𝗲𝗻𝗴𝗴𝘂𝗻𝗮𝗮𝗻 𝘁𝗲𝗹𝗲𝗳𝗼𝗻 𝗽𝗶𝗻𝘁𝗮𝗿 𝗱𝗮𝗻 𝗽𝗲𝗻𝗱𝗮𝗳𝘁𝗮𝗿𝗮𝗻 𝗮𝗸𝗮𝘂𝗻 𝗺𝗲𝗱𝗶𝗮 𝘀𝗼𝘀𝗶𝗮𝗹 telah mencetuskan perbincangan hangat di kalangan rakyat, ibu bapa, pendidik dan aktivis masyarakat.

Ada yang melihat langkah ini sebagai satu 𝘁𝗶𝗻𝗱𝗮𝗸𝗮𝗻 𝗯𝗲𝗿𝗮𝗻𝗶 𝗱𝗮𝗻 𝗯𝗶𝗷𝗮𝗸, berasaskan keperluan melindungi generasi muda daripada ancaman digital yang semakin membarah. Namun, sebahagian lagi bimbang cadangan ini akan menjadi beban baharu kepada ibu bapa, sekolah, serta menyekat kebebasan dan peluang pembelajaran digital dalam kalangan remaja.

𝐉𝐮𝐬𝐭𝐢𝐟𝐢𝐤𝐚𝐬𝐢 𝐂𝐚𝐝𝐚𝐧𝐠𝐚𝐧 𝐊𝐞𝐫𝐚𝐣𝐚𝐚𝐧
Kerajaan berpegang kepada prinsip “𝗞𝗲𝘀𝗲𝗹𝗮𝗺𝗮𝘁𝗮𝗻 𝗔𝗻𝗮𝗸-𝗔𝗻𝗮𝗸 𝗗𝗶𝗱𝗮𝗵𝘂𝗹𝘂𝗸𝗮𝗻”, 𝘀𝗲𝗹𝗮𝗿𝗮𝘀 𝗱𝗲𝗻𝗴𝗮𝗻 𝗸𝗼𝗺𝗶𝘁𝗺𝗲𝗻 𝗱𝗶 𝗯𝗮𝘄𝗮𝗵 𝗞𝗼𝗻𝘃𝗲𝗻𝘀𝘆𝗲𝗻 𝗛𝗮𝗸 𝗞𝗮𝗻𝗮𝗸-𝗞𝗮𝗻𝗮𝗸 (𝗖𝗥𝗖) yang menuntut negara melindungi kanak-kanak daripada bahaya. Statistik semasa menjadi bukti bahawa ancaman digital terhadap remaja kini berada pada tahap membimbangkan:

• 𝟳𝟰.𝟱% pelajar sekolah menengah pernah terdedah kepada pornografi.
• 𝟯𝟬% remaja menjadi mangsa buli siber melalui media sosial.
• Kes grooming dan pemerasan seksual semakin meningkat dalam kalangan pelajar bawah umur.
• Malah, 𝗶𝗻𝘀𝗶𝗱𝗲𝗻 𝗿𝗼𝗴𝗼𝗹 𝗯𝗲𝗿𝗸𝘂𝗺𝗽𝘂𝗹𝗮𝗻 𝗱𝗶 𝘀𝗲𝗸𝗼𝗹𝗮𝗵 yang dirakam dan disebar di media sosial menunjukkan betapa rapuhnya garis pemisah antara dunia maya dan realiti.

Bagi kerajaan, usia 𝟭𝟲 𝘁𝗮𝗵𝘂𝗻 dianggap titik minimum yang wajar. Pada tahap ini, majoriti remaja sudah memiliki asas kematangan untuk memahami risiko, serta ruang mencukupi untuk ibu bapa dan sekolah mendidik literasi digital sebelum mereka benar-benar dilepaskan ke ruang maya.

𝗜𝗺𝗽𝗹𝗶𝗸𝗮𝘀𝗶 𝗣𝗼𝘀𝗶𝘁𝗶𝗳

1. 𝙋𝙚𝙧𝙡𝙞𝙣𝙙𝙪𝙣𝙜𝙖𝙣 𝙋𝙨𝙞𝙠𝙤𝙡𝙤𝙜𝙞 𝙙𝙖𝙣 𝙀𝙢𝙤𝙨𝙞
   Dengan menghadkan akses lebih awal, kanak-kanak dapat terhindar daripada kandungan berbahaya, buli siber, dan interaksi toksik. Kajian antarabangsa menunjukkan penggunaan gajet tanpa kawalan boleh menyebabkan tekanan mental, kemurungan, dan ketagihan media sosial yang memberi kesan jangka panjang terhadap pembelajaran serta hubungan sosial.
2. 𝙋𝙚𝙣𝙜𝙪𝙠𝙪𝙝𝙖𝙣 𝙋𝙚𝙧𝙖𝙣𝙖𝙣 𝙄𝙗𝙪 𝘽𝙖𝙥𝙖
   Dasar ini memberi ruang untuk ibu bapa menjadi “tembok perlindungan pertama”. Ia melahirkan budaya pemantauan, perbualan terbuka tentang bahaya dunia digital, serta bimbingan moral sejak usia muda. Tanpa sokongan ibu bapa, tiada undang-undang mampu mengekang risiko sebenar.
3. 𝙋𝙚𝙣𝙜𝙪𝙠𝙪𝙝𝙖𝙣 𝙋𝙚𝙧𝙖𝙣𝙖𝙣 𝙄𝙗𝙪 𝘽𝙖𝙥𝙖
   Malaysia tidak keseorangan. Australia sudah mewajibkan larangan akaun media sosial bagi bawah 16 tahun, Perancis pula memperkenalkan undang-undang Digital Majority (2023) yang mengawal akaun bawah 15 tahun, sementara Jerman mengkehendaki izin ibu bapa bagi pengguna bawah 16 tahun. Ini menunjukkan Malaysia berada dalam arus global yang menekankan perlindungan digital kanak-kanak.

𝗖𝗮𝗯𝗮𝗿𝗮𝗻 𝗬𝗮𝗻𝗴 𝗣𝗲𝗿𝗹𝘂 𝗗𝗜𝗵𝗮𝗱𝗮𝗽𝗶 𝗕𝗲𝗿𝘀𝗮𝗺𝗮

1. 𝙋𝙚𝙣𝙜𝙪𝙖𝙩𝙠𝙪𝙖𝙨𝙖𝙖𝙣 𝙏𝙚𝙠𝙣𝙞𝙠𝙖𝙡
   Cabaran terbesar ialah bagaimana memastikan larangan ini benar-benar dipatuhi. Platform antarabangsa seperti TikTok, Instagram, dan YouTube mungkin berdepan kesukaran teknikal untuk menapis umur pengguna, apatah lagi dengan kecanggihan teknologi pemalsuan identiti. Namun dengan cadangan kaedah pelaksanaan eKYC yang bermaksud electronic Know Your Customer – iaitu proses pengesahan identiti secara digital/atas talian tanpa perlu hadir secara fizikal mungkin sangat membantu.
2. 𝙍𝙞𝙨𝙞𝙠𝙤 𝙅𝙪𝙧𝙖𝙣𝙜 𝘿𝙞𝙜𝙞𝙩𝙖𝙡
   Jika terlalu ketat, langkah ini boleh menimbulkan jurang digital. Remaja Malaysia mungkin ketinggalan berbanding rakan sebaya mereka di luar negara yang lebih awal menguasai kemahiran digital, sekaligus melemahkan daya saing dalam bidang teknologi dan inovasi khususnya dalam bidang AI.
3. 𝙍𝙞𝙨𝙞𝙠𝙤 𝙅𝙪𝙧𝙖𝙣𝙜 𝘿𝙞𝙜𝙞𝙩𝙖𝙡
   Golongan hak asasi mungkin melihat dasar ini sebagai sekatan hak bersuara dan akses maklumat, terutama bagi remaja yang matang lebih awal dan berupaya mengurus risiko dengan baik.
4. Kebergantungan pada Tanggungjawab Kolektif
   Tanpa kesedaran ibu bapa, literasi digital di sekolah, dan sistem sokongan masyarakat, dasar ini akan gagal berfungsi di peringkat akar umbi.

𝐑𝐞𝐧𝐮𝐧𝐠𝐚𝐧 𝐃𝐚𝐬𝐚𝐫 𝐝𝐚𝐧 𝐉𝐚𝐥𝐚𝐧 𝐊𝐞 𝐇𝐚𝐝𝐚𝐩𝐚𝐧
Had umur 16 tahun bukan satu-satunya jawapan mutlak. Ia perlu diperkukuh dengan kaedah berikut:

• Pendidikan literasi digital di sekolah – subjek khusus yang membimbing murid tentang etika, privasi, dan bahaya siber.
• Platform digital bertanggungjawab – syarikat media sosial mesti memperkenalkan sistem verifikasi umur yang lebih efektif, termasuk penglibatan ibu bapa.
• Komuniti sebagai rakan kongsi – NGO, guru, pemimpin tempatan, dan aktivis sosial perlu memainkan peranan dalam menyedarkan masyarakat.

Dengan pendekatan menyeluruh, langkah ini boleh berkembang daripada sekadar “larangan teknikal” kepada satu ekosistem perlindungan sosial yang berkesan.

𝐏𝐞𝐫𝐚𝐧𝐚𝐧 𝐒𝐮𝐫𝐮𝐡𝐚𝐧𝐣𝐚𝐲𝐚 𝐊𝐨𝐦𝐮𝐧𝐢𝐤𝐚𝐬𝐢 𝐝𝐚𝐧 𝐌𝐮𝐥𝐭𝐢𝐦𝐞𝐝𝐢𝐚 𝐌𝐚𝐥𝐚𝐲𝐬𝐢𝐚 (𝐒𝐊𝐌𝐌)
Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia (𝐒𝐊𝐌𝐌) memainkan peranan yang amat besar dalam pelaksanaan had umur ini. Antaranya ialah :

1. 𝙍𝙖𝙣𝙜𝙠𝙖 𝙆𝙚𝙧𝙟𝙖 𝙐𝙣𝙙𝙖𝙣𝙜-𝙐𝙣𝙙𝙖𝙣𝙜 & 𝙋𝙤𝙡𝙞𝙨𝙞

• 𝐒𝐊𝐌𝐌 perlu menggubal atau mencadangkan pindaan akta komunikasi/multimedia bagi mewajibkan platform antarabangsa mematuhi syarat had umur.
• Menetapkan garis panduan jelas tentang definisi pengguna bawah umur, jenis kandungan berisiko, dan standard verifikasi identiti pengguna.
  .

1. 𝙋𝙚𝙣𝙜𝙪𝙖𝙩𝙠𝙪𝙖𝙨𝙖𝙖𝙣 𝙩𝙚𝙧𝙝𝙖𝙙𝙖𝙥 𝙋𝙡𝙖𝙩𝙛𝙤𝙧𝙢 𝘿𝙞𝙜𝙞𝙩𝙖𝙡

• Mengawal selia syarikat media sosial supaya mereka menyediakan ciri“𝙖𝙜𝙚 𝙖𝙨𝙨𝙪𝙧𝙖𝙣𝙘𝙚” (𝙥𝙚𝙣𝙜𝙚𝙨𝙖𝙝𝙖𝙣 𝙪𝙢𝙪𝙧) 𝙨𝙚𝙧𝙩𝙖 𝙢𝙤𝙙 𝙨𝙚𝙡𝙖𝙢𝙖𝙩untuk akaun pengguna bawah umur.
• Menguatkuasakan tindakan penalti progresif ke atas platform yang gagal menghalang pendaftaran bawah umur – bermula daripada amaran, denda, sehingga sekatan perkhidmatan.
• Bekerjasama dengan platform global (Meta, Google, TikTok, dsb.) untuk melaksanakan“𝙩𝙧𝙪𝙨𝙩𝙚𝙙 𝙛𝙡𝙖𝙜𝙜𝙚𝙧 𝙨𝙮𝙨𝙩𝙚𝙢” 𝙗𝙖𝙜𝙞 𝙥𝙚𝙣𝙪𝙧𝙪𝙣𝙖𝙣 𝙠𝙖𝙣𝙙𝙪𝙣𝙜𝙖𝙣 𝙗𝙚𝙧𝙗𝙖𝙝𝙖𝙮𝙖 𝙙𝙚𝙣𝙜𝙖𝙣 𝙘𝙚𝙥𝙖𝙩.

1. 𝙋𝙪𝙨𝙖𝙩 𝘼𝙙𝙪𝙖𝙣 & 𝙋𝙚𝙢𝙖𝙣𝙩𝙖𝙪𝙖𝙣 𝙆𝙖𝙣𝙙𝙪𝙣𝙜𝙖𝙣

• 𝐒𝐊𝐌𝐌 boleh memperkukuh fungsi 𝙥𝙖𝙣𝙜𝙠𝙖𝙡𝙖𝙣 𝙖𝙙𝙪𝙖𝙣 𝙖𝙬𝙖𝙢 𝙨𝙚𝙩𝙚𝙢𝙥𝙖𝙩 untuk kes buli siber, pornografi kanak-kanak, serta eksploitasi digital.
• Menetapkan𝙎𝙇𝘼 (𝙨𝙚𝙧𝙫𝙞𝙘𝙚 𝙡𝙚𝙫𝙚𝙡 𝙖𝙜𝙧𝙚𝙚𝙢𝙚𝙣𝙩) yang ketat, contohnya: respon aduan ≤24 jam, penurunan kandungan ≤48 jam.
• Memantau 𝙖𝙡𝙜𝙤𝙧𝙞𝙩𝙢𝙖 media sosial agar kandungan berbahaya tidak ditolak kepada remaja, selaras dengan pengalaman antarabangsa

1. 𝙇𝙞𝙩𝙚𝙧𝙖𝙨𝙞 & 𝙋𝙚𝙣𝙙𝙞𝙙𝙞𝙠𝙖𝙣 𝘿𝙞𝙜𝙞𝙩𝙖𝙡

• Melancarkan kempen kesedaran nasional: “16 𝙏𝙖𝙝𝙪𝙣 – 𝙋𝙚𝙧𝙞𝙨𝙖𝙞, 𝘽𝙪𝙠𝙖𝙣 𝙇𝙖𝙧𝙖𝙣𝙜𝙖𝙣” dengan bahan multimedia, infografik, video 60 saat.
• Menyediakan modul latihan ibu bapa dan murid tentang keselamatan digital, privasi, dan antibuli siber bersama KPM & NGO.
• Menjadi “𝙧𝙖𝙠𝙖𝙣 𝙩𝙚𝙠𝙣𝙞𝙠𝙖𝙡”bagi Kementerian Pendidikan dalam membangunkan modul literasi digital sekolah.

1. 𝙆𝙚𝙧𝙟𝙖𝙨𝙖𝙢𝙖 𝙍𝙚𝙣𝙩𝙖𝙨 𝘼𝙜𝙚𝙣𝙨𝙞 & 𝘼𝙣𝙩𝙖𝙧𝙖𝙗𝙖𝙣𝙜𝙨𝙖

• 𝐒𝐊𝐌𝐌 berfungsi sebagai koordinator utama antara kerajaan, syarikat teknologi, NGO, sekolah, dan ibu bapa.
• Membina kerjasama dengan negara lain (contoh: 𝘼𝙪𝙨𝙩𝙧𝙖𝙡𝙞𝙖, 𝙋𝙚𝙧𝙖𝙣𝙘𝙞𝙨, 𝙅𝙚𝙧𝙢𝙖𝙣) yang sudah melaksanakan kawalan umur agar Malaysia dapat meniru amalan terbaik.
• Menyertai inisiatif antarabangsa menentang𝙊𝘾𝙎𝙀𝘼 (𝙊𝙣𝙡𝙞𝙣𝙚 𝘾𝙝𝙞𝙡𝙙 𝙎𝙚𝙭𝙪𝙖𝙡 𝙀𝙭𝙥𝙡𝙤𝙞𝙩𝙖𝙩𝙞𝙤𝙣 𝙖𝙣𝙙 𝘼𝙗𝙪𝙨𝙚) dan buli siber.

1. 𝙄𝙣𝙙𝙚𝙠𝙨 & 𝙋𝙚𝙡𝙖𝙥𝙤𝙧𝙖𝙣 𝙄𝙢𝙥𝙖𝙠

• Menyediakan laporan berkala kepada Parlimen mengenai:
  o Penurunan kes buli siber & eksploitasi bawah umur.
  o Kadar kepatuhan platform.
  o Tahap kesedaran ibu bapa dan guru.
• Mewujudkan indeks kesejahteraan digital belia untuk menilai keberkesanan dasar.

Peranan 𝐒𝐊𝐌𝐌 tidak hanya pada penguatkuasaan teknikal, tetapi juga pada pendidikan, kawalan kandungan, advokasi ibu bapa, dan kerjasama global. Secara mudahnya, 𝐒𝐊𝐌𝐌 ialah “𝙥𝙚𝙣𝙜𝙖𝙬𝙖𝙡 𝙡𝙖𝙡𝙪 𝙡𝙞𝙣𝙩𝙖𝙨” ekosistem digital: memastikan lorong internet untuk remaja bawah 16 tahun lebih selamat, beretika, dan seimbang.

Editorial ini berpendapat bahawa cadangan menghadkan penggunaan telefon pintar dan media sosial kepada umur minimum 16 tahun adalah𝙡𝙖𝙣𝙜𝙠𝙖𝙝 𝙨𝙩𝙧𝙖𝙩𝙚𝙜𝙞𝙠 𝙆𝙚𝙧𝙖𝙟𝙖𝙖𝙣 𝙙𝙖𝙣 𝙞𝙗𝙪𝙗𝙖𝙥𝙖 𝙩𝙚𝙩𝙖𝙥𝙞 𝙢𝙚𝙨𝙩𝙞 𝙙𝙞𝙡𝙖𝙠𝙨𝙖𝙣𝙖𝙠𝙖𝙣 𝙨𝙚𝙘𝙖𝙧𝙖 𝙨𝙚𝙞𝙢𝙗𝙖𝙣𝙜.

Ia bukan sekadar soal kawalan, tetapi soal membina generasi muda yang selamat, matang, dan beretika dalam dunia digital tanpa sempadan.

Kerajaan Madani telah membuka jalan dengan meletakkan perlindungan kanak-kanak sebagai keutamaan, namun kejayaan sebenar dasar ini akan hanya tercapai dengan kerjasama erat seluruh ekosistem – ibu bapa, sekolah, platform digital, dan Masyarakat.

Editorial menyokong pelaksanaan had umur 16 tahun bersama pelaksanaan ekosistem perlindungan yang lengkap: undang-undang yang jelas, platform yang bertanggungjawab, sekolah yang melatih, ibu bapa yang membimbing, dan komuniti yang menyokong.

𝙄𝙣𝙞𝙡𝙖𝙝 𝙘𝙖𝙧𝙖 𝙢𝙚𝙣𝙪𝙠𝙖𝙧 𝙡𝙖𝙧𝙖𝙣𝙜𝙖𝙣 𝙢𝙚𝙣𝙟𝙖𝙙𝙞 𝙥𝙚𝙧𝙞𝙨𝙖𝙞 𝙠𝙤𝙡𝙚𝙠𝙩𝙞𝙛, 𝙨𝙚𝙡𝙖𝙧𝙞 𝙙𝙚𝙣𝙜𝙖𝙣 𝙗𝙪𝙠𝙩𝙞 𝙗𝙖𝙝𝙖𝙬𝙖 𝙗𝙖𝙝𝙖𝙮𝙖 𝙙𝙞𝙜𝙞𝙩𝙖𝙡 𝙩𝙚𝙧𝙝𝙖𝙙𝙖𝙥 𝙖𝙣𝙖𝙠-𝙖𝙣𝙖𝙠 𝙖𝙙𝙖𝙡𝙖𝙝 𝙣𝙮𝙖𝙩𝙖 𝙙𝙖𝙣 𝙥𝙚𝙧𝙡𝙪 𝙙𝙞𝙩𝙖𝙣𝙜𝙖𝙣𝙞 𝙨𝙚𝙘𝙖𝙧𝙖 𝙨𝙞𝙨𝙩𝙚𝙢𝙞𝙠.

𝐃𝐚𝐭𝐮𝐤 𝐃𝐫. 𝐀𝐥𝐞𝐱𝐚𝐧𝐝𝐞𝐫 𝐍𝐨𝐨𝐫
𝐌𝐞𝐧𝐚𝐫𝐚 𝐃𝐚𝐭𝐨’ 𝐎𝐧𝐧
𝟐𝟒 𝐎𝐤𝐭𝐨𝐛𝐞𝐫 𝟐𝟎𝟐𝟓